Chúng ta sợ phải là chính mình

Nỗi sợ thể hiện bản thân

Chúng ta sợ bộc lộ cảm xúc thật. Nên hầu như ai cũng nói dối với nhau.

Bạn nhận được một lời mời mà trong lòng không muốn tham gia, nhưng vẫn đồng ý vì sợ làm người khác buồn. Bạn không muốn bắt máy nhưng vẫn cố nghe vì ngại từ chối thì kỳ. Hoặc ai đó hỏi một chuyện gì đó tế nhị, bạn nói dối vì không muốn họ tổn thương?

Tất cả vì bạn sợ nói ra sự thật. Sợ để lộ sự thật đang sống trong bạn.

Bạn kìm nén và phản bội chính mình để ra vẻ là người dễ chịu, để giữ lấy chiếc mặt nạ “người tốt” trong mắt người khác. Nhưng cũng trong lúc đó bạn lại hoài nghi: Liệu cảm xúc của mình có ổn không? Hay mình nên tiếp tục che giấu, giả vờ như không có gì?

Mình có profile 4/6, học cách trở thành role model đối với network của mình. Một “avatar” như vậy vừa thú vị nhưng cũng vừa áp lực. Mình luôn sợ thể hiện bản thân một cách trọn vẹn, và vì thế chủ đề “chấp nhận bản thân” luôn là nỗi đau sâu nhất của mình. Mình từng sợ rằng nếu thật sự bộc lộ con người mình, mình có thể bị coi như một kẻ kỳ dị, khó ưa và không ai muốn dính dáng.

Cũng từng có một quãng thời gian mình chìm trong thực hành miên mật, lang thang khắp nơi, tham gia thiền định, khóa học, nghi lễ và các kỳ ẩn tu. Mình cũng gặp rất nhiều người theo con đường tâm linh ấy. Một số họ lao vào thế giới tâm linh và chơi tới bến. Họ kìm nén cảm xúc, lời nói, hành động. Kìm hãm cả năng lượng tình dục. Cố gắng thay đổi bản thân. Đi lại như những cái xác biết đi, miệng lặp lại như cái máy lời “guru” về tình yêu vô điều kiện, hay các điều răn phải sống thế nào.

Nhưng mấy ai trong số họ thực sự hạnh phúc?

Tất cả những trò chơi đó cuối cùng đều đều sụp đổ. Người thì phát điên, người thì lạc hướng, người thì quay về cuộc sống thường nhật với sự thất vọng mà không thấy bình an trong tâm hồn.

Rốt cuộc, tất cả là vì điều gì?

Họ chỉ đang cố gắng trở về với chính mình.

TRỞ VỀ VỚI CHÍNH MÌNH!
Để tìm thấy sự thật bên trong. Để bắt đầu thực sự sống.

Khi một đứa trẻ vừa mới xuất hiện trên đời này, cha mẹ và xã hội lập tức tìm cách thay đổi nó, “cải thiện” nó.

Đâu ai nhìn đứa trẻ như một ý thức thuần khiết chưa bị điều kiện hóa. Chúng ta đối xử với trẻ như một sản phẩm chưa hoàn thiện, cần phải được nhào nặn theo ý muốn của người lớn.

Chúng ta dạy con trẻ thế nào? “Không muốn ăn hả? Không được. Phải ăn! Mẹ nói phải nghe. Không nghe là nguyên tắc bàn tay phải.” Hay “Là con trai mà khóc hả? Nín ngay! Càng khóc càng đánh, đánh đến khi nào nín thì tha.” Đứa trẻ không muốn nhưng người lớn nói là phải làm.

Và đứa trẻ bắt đầu đau khổ vì nó không hiểu mình sai ở đâu. Nếu dựa theo cách người lớn phản ứng, thì rõ ràng những gì nó cảm thấy không đúng rồi.

Đó là lúc ta bắt đầu học cách giả vờ. Ta bắt đầu tiếp nhận sự điều kiện hóa từ những lời dối trá đã thống trị thế giới này qua bao thế hệ.

Rồi sau đó chúng ta lớn lên mà không biết mình là ai. Không cảm được chính mình, hay đúng hơn là có cảm, nhưng sự chối bỏ bản thân quá mạnh đến mức ta hành xử như thể mình không cảm gì.

Ai cũng đang diễn. Ai cũng đang giả vờ. Cả xã hội như được dựng nên trên nền tảng đó, sự tôn thờ những truyền thống và giáo điều mà chẳng ai thực sự cần.

Dù là trong khoá dạy hay buổi đọc chart, có một xu hướng mà mình đều nhìn thấy, không đến mức 100%, nhưng có thể nói là phần lớn:

Ai cũng sợ bước đi đầu tiên.

Mọi người bị nhiễm độc từ những chương trình điều kiện hoá đến mức thà đóng vai suốt đời còn hơn một lần dám đứng thẳng, ưỡn ngực và nói ra sự thật của mình một cách toàn vẹn.

Lúc nhỏ dạ dày mình rất yếu, dễ ngộ độc thức ăn và rối loạn tiêu hoá. Mỗi lần như vậy ta đều phải ói ra hết những thứ độc tố bên trong đúng không. Mình chỉ hy vọng con người ta ói ra hết những sự điều kiện hoá. Ói ra những vai diễn, ói ra những lời dối trá, ói ra cả sự không chấp nhận những phần của bản thân.

Ngạc nhiên chưa? Con người ta có thể phản bội bản thân mình trong suốt ngần ấy năm chỉ để trở thành cái gì đó mà “họ tin” người khác muốn mình trở thành.

Bạn bao nhiêu tuổi rồi? Trong ngần ấy năm, bạn đã sống thật với mình được bao lâu? Bạn đã lãng phí bao nhiêu thời gian cho những trò ngớ ngẩn chỉ vì “tôi sợ bị nghĩ xấu,” hay “sợ làm người khác tổn thương,” hay “sợ phá luật,” hay chỉ vì “không hợp lễ nghĩa,” “người ta sẽ nói gì?” Nghe thật mắc cười.

Sự tỉnh thức bắt đầu từ sự thành thật với bản thân.

Đầu tiên là từ chối tiếp tục đóng vai, từ chối những thứ giả dối trong chính mình. Sau đó, quay về bên trong về với sự độc nhất của chính mình. Lắng xuống và hòa tan vào khoảnh khắc hiện tại.

Trong chốc lát, thử buông mình vào cuộc sống với toàn bộ tính tự nhiên của nó. Nhận ra rằng “cuộc sống” không chỉ là thứ ở ngoài kia, mà còn đang diễn ra bên trong bạn, trong hình hài thịt da này, trong cái hình tướng này.

Chỉ có bạn mới là người viết nên những quy tắc cho chính mình. Tâm trí bạn là nhà tù, và nỗi sợ là song sắt. Nếu bạn vẫn chưa thấy đủ ngộp thở, thì có lẽ bạn cần thêm xung đột mâu thuẫn nội tâm cho đến khi nó bùng nổ từ bên trong, phá tung nhà tù đó để bạn được sống thật với chính mình.

Đây chỉ là sự tỉnh thức với những gì bạn vốn là, bằng sự thành thật triệt để. Sống đúng là mình, ngay tại đây, ngay lúc này, thừa nhận tất cả những gì đang sống trong bạn và xung quanh bạn. Thừa nhận chứ không kìm nén, không trốn tránh.

Bạn thích làm gì thì làm.
Còn tôi? Tôi sẽ là chính mình.
Tệ nhất thì sao? Bị chửi, bị ghét, bị chỉ trích, bị người khác thất vọng về mình.

Vẫn còn tốt hơn là sống cả đời trong xiềng xích của xã giao và kỳ vọng, đằng sau cái mặt nạ “người tốt”, một con người dễ chịu giữa những con người khác, mà thật ra cũng chỉ đang sợ bị lộ gương mặt thật phía sau nụ cười công nghiệp đó.

Bắt đầu từ quan sát

Vậy bạn nên làm gì? Cũng không có gì to tát. Chỉ cần bắt đầu quan sát chính mình. Bên trong bạn đang có gì? Đó là sự thật của bạn.

Hãy để ý xem bạn có đang đeo mặt nạ sao cho phù hợp với tình huống, hay khuôn mặt bạn có phải là biểu hiện tự nhiên của những gì đang diễn ra bên trong? Để ý thôi, cũng không cần phải cố làm ngược lại. Rồi tới giọng nói, tư thế cơ thể, độ căng của các bó cơ. Hãy thả lỏng. Và chỉ cần quan sát tất cả.

Ví dụ như lần tới nếu có đồng nghiệp gọi điện và bạn bắt đầu thảo mai theo phản xạ. Hay bị cảnh sát chặn xe. Hoặc ai đó trong quán bia hỏi xin bạn mồi lửa v.v…

Khi bạn quan sát, bạn sẽ bắt đầu nhận ra nỗi sợ từng điều khiển mọi hành vi của bạn như thế nào, bạn đã sống trong chế độ “tự động hóa,” lặp đi lặp lại những vai diễn phù hợp với từng tình huống.

Khi quan sát đủ lâu, bạn sẽ bắt đầu thấy được mình nói dối lúc nào, mình đóng vai khi nào. Sẽ rất khó chịu và quá tải khi nhìn thẳng vào. Nhưng trong những khoảnh khắc ấy, đừng phán xét bản thân. Vì bạn không thể tái lập toàn bộ hệ điều hành của mình chỉ sau một đêm. Cơ thể và cả tâm trí cần thời gian.

Một lần nữa, quay về bên trong. Cứ nhẹ nhàng thôi. Tiếp tục quan sát. Tiếp tục làm người chứng kiến cho thực tại bên trong chính mình.

Đôi khi, người xung quanh sẽ chỉ trích bạn. Họ có thể nói bạn không phải là thánh nhân, đừng ra vẻ, thậm chí là một thằng khốn hay đồ tồi. Đừng phản kháng vội. Hãy cảm ơn họ. Có thể họ vừa chỉ ra một phần trong bạn mà bạn chưa từng dám thừa nhận.

Một lần nữa, lại quay về bên trong và thừa nhận, một cách thành thật trọn vẹn, rằng có thể họ đã nói đúng. Không đúng thì thôi.

Hợp nhất bắt đầu bằng sự duy nhất

Dù sao thì xã hội này vẫn còn đang bị đồng hóa rất sâu. Vài thế kỷ trước, những người thật sự độc đáo thường bị thiêu sống hoặc hành quyết. Ngay cả trong thế kỷ trước, sự độc nhất vẫn bị xem là căn bệnh cần chữa trị. Cô gái Đan Mạch còn bị đem đi sốc điện nữa mà.

Chỉ mới gần đây thôi, xã hội mới bắt đầu dè dặt tiếp nhận ý niệm mỗi người là một vũ trụ độc lập Và chính sự can đảm để là chính mình mới là thứ biến điều này thành hiện thực.

Những gì mà tất cả chúng ta đều cảm được một cách mơ hồ nhưng lại sợ biểu lộ, vì các chương trình cài sẵn và vì tâm trí bị điều kiện hoá (không còn là ý thức quan sát thuần khiết), giờ đây bắt đầu trỗi dậy thông qua những người muốn ý thức hơn về bản thân mình và mối quan hệ giữa “ta” với thế giới này.

Chỉ khi thực sự sống trọn trong tính duy nhất của mình, ta mới có thể trải nghiệm sự hợp nhất với thế giới xung quanh, bằng sự chấp nhận triệt để tất cả các khía cạnh của nó.

---

Viết ở Tuyệt Tình Cốc
(15.07.2025)